جدیدترین خبرها از روند نگارش متن توافق هسته ای >>> جان کری: برخی مسائل سخت شده است / 25 خرداد 94
 

پنجمین روز نگارش متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در شرایطی دیروز با نشست کارشناسان و معاونان وزرای خارجه در هتل کوبورگ وین برگزار شد که وزیر امور خارجه آمریکا در تازه‌ترین اظهارات خود ضمن امکان‌پذیر دانستن حصول یک توافق هسته‌ای با ایران، گفت که برخی مسائل سخت شده است. همزمان سخنگوی کری نیز روز شنبه با قابل دسترس خواندن توافق احتمالی تا مهلت تعیین شده 30 ژوئن (9 تیر) گفت: «بعد ازتوافق ایران و آژانس برای حل نگرانی‌های پیرامون ابعاد نظامی احتمالی، برداشتن تحریم‌ها ممکن خواهد بود.»

موضع‌گیری مقامات آمریکایی در شرایطی است که رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با بیان اینکه شرایط مذاکرات درحال حاضر پنجاه،پنجاه است، گفت: «مجلس شورای اسلامی از وقوع یک توافق خوب حمایت می‌کند.» ایران و گروه 1+5 تلاش دارند تا در مهلت باقیمانده تا ضرب‌الاجل 9 تیر به توافق برسند.

در همین ارتباط، وزیر امور خارجه آمریکا پس از مرخص شدن از بیمارستان در گفت‌وگوی تفصیلی با روزنامه «بوستون گلوب» با اشاره به مذاکرات هسته‌ای که هم اکنون در وین در جریان است گفت: «مشتاق بازگشت به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های دیپلماتیک پیش روی دولت باراک اوباما هستم.»

به گزارش «ایسنا» جان‌کری گفت: «برخی موضوعات در این مذاکرات سخت شده و برخی مسائل در حال پیشرفت است. کار سختی است و مذاکرات سختی داریم، ما در طول 35 سال گذشته با یکدیگر گفت‌وگو نداشته‌ایم و بی‌اعتمادی زیاد و موانع بزرگی پیش روی ماست.»

کری در پاسخ به این سوال که آیا نسبت به نتیجه مذاکرات هسته‌ای خوش بین است یا نه افزود: «من هیچ‌گاه نگفته‌ام خوش بین هستم همیشه گفته‌ام که امیدوارم. بله من امیدوار هستم.» او همچنین گفت که این مذاکرات می‌تواند به یک توافق منجر شود، اگر چه ممکن است شکست هم بخورد.

به نوشته بوستون گلوب وزیر امور خارجه آمریکا از زمان آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی نقش کلیدی در این رایزنی‌ها داشته و همواره تاکید کرده است که مصمم به دستیابی به یک توافق جامع با ایران درخصوص برنامه هسته‌ای این کشور و چگونگی لغو تحریم‌های بین‌الملی علیه تهران است؛ اما سانحه‌ای که دوهفته پیش در مرز سوئیس و فرانسه برای او رخ داد گمانه‌زنی‌ها درخصوص به تعویق افتادن ضرب‌الاجل 30 ژوئن را که مهلت حصول این توافق است، قوت بخشید.

کری روز شنبه پس از مرخصی از بیمارستان گفت که در زمان مناسب، یعنی اواخر ماه جاری به این مذاکرات خواهد پیوست. رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا در ادامه به بوستون گلوب گفت مدت زمانی که در بیمارستان بستری بوده نیز از طریق تماس‌های تلفنی در جریان کارهای وزارت امور خارجه و مذاکرات هسته‌ای با ایران قرار می‌گرفته و ایمیل‌هایی را برای محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران فرستاده است.

رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا در ادامه گفت:‌ «امیدوارم به یک توافق جامع با ایران دست پیدا کنیم، اما در مواجهه با چنین مساله‌ سختی نمی‌توانم به راحتی ابراز خوش‌بینی کنم.» جان کری با بیان اینکه خواهان پایان یافتن مذاکرات هسته‌ای با ایران تا ضرب‌الاجل 30 ژوئن هستیم، گفت: «اگر در این زمان تعیین شده به نتیجه نرسیم، فتنه انگیزان همه جا مداخله خواهند کرد. افرادی اینجا، در آمریکا وجود دارند که خواهان توافق نیستند و گروه‌هایی شامل تندروها در ایران هستند که دوست ندارند شاهد توافق باشند. به نوشته این روزنامه آمریکایی، کنگره آمریکا پس از حصول یک توافق قادر خواهد بود تا 30 روز آن را مورد بازبینی قرار دهد. یعنی پیش از آنکه باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا بتواند لغو تحریم‌های ایران را آغاز کند.

توافق در زمان مقرر

همزمان با سخنان کری، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز شنبه با قابل دسترس بودن توافق هسته‌ای تا مهلت تعیین شده گفت: «بعد ازتوافق ایران و آژانس برای حل نگرانی‌های پیرامون ابعاد نظامی احتمالی، برداشتن تحریم‌ها ممکن خواهد بود.»

به گزارش «ایرنا»، جف راتکه سخنگوی این وزارتخانه در پاسخ به سوال خبرنگار آسوشیتدپرس مبنی بر اینکه آیا 1+5 برای عدم بازرسی از ابعاد نظامی احتمالی و رفع تحریم‌ها امتیازاتی به ایران داده است و آیا بازرسی از ابعاد نظامی ایران حتما باید پیش از دستیابی به توافقنامه اتفاق بیفتد،گفت: «موضع ما هیچ‌گاه تغییری نکرده است، ما همواره این موضوع را مستقیما به طرف ایرانی رسانده ایم که ایران باید برای حل نگرانی‌ها در مورد ابعاد نظامی احتمالی، با آژانس جهت فراهم ساختن دسترسی‌های لازم در برنامه‌های هسته‌ای اش به توافق برسد و این موضوع همواره در مذاکرات مطرح بوده است.»

این خبرنگار سپس نقل قول مستقیم جان کری وزیرخارجه آمریکا در مصاحبه دو ماه گذشته وی با خبرنگار «پی‌بی‌اس» را خواند که در آن از وزیر خارجه آمریکا پرسیده شده بود، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدت‌ها است خواستار بازدید از مراکز نظامی احتمالی گذشته ایران است و ایران این خواسته را قبول نکرده است، آیا آمریکا با این امر کنار خواهد آمد یا نه و جان‌کری پاسخ داده بود: «نه، آنها باید این کار را بکنند، این کار انجام خواهد شد، اگر توافقی در کار باشد، این کار انجام خواهد شد.»

خبرنگار پی‌بی‌اس می‌پرسد: پس این اطلاعات پیش از 30 ژوئن منتشرخواهد شد و در دسترس خواهد بود؟ جان کری پاسخ می‌دهد: «این جزئی از توافقنامه خواهد بود، حتما انجام خواهد شد.» خبرنگار آسوشیتدپرس این گفته‌ها را تغییر موضع آمریکا عنوان کرد و گفت حالا شما بدون بازدید از مراکز نظامی تنها با اینکه ایران فقط قبول کند در آینده به آنها خواهد پرداخت، حاضر به توافق شده‌اید و این بی‌شک یک عقب‌نشینی از طرف آمریکا محسوب می‌شود.

راتکی که در اینجا مات شده بود، گفت: رویکرد ما طبق دستورالعمل‌های جان کری خواهد بود، همان چیزهایی که شما از ایشان نقل قول کردید. جان کری گفته است این بخشی از توافقنامه خواهد بود. خبرنگار عنوان کرد، حالا شما می‌گویید لازم نیست آن بخشی از توافقنامه باشد.سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در جواب گفت: «نه، من نمی‌گویم آن بخشی از توافقنامه است، مت، (خبرنگار) شما می‌خواهید حرف‌های ما را متضاد جلوه دهید ولی هیچ تضادی بین حرف‌های ما نیست، حرف‌هایی که وزیر خارجه در مصاحبه زده است، با سیاست‌های ما همخوانی دارد.» با مرور کلمات سخنگوی وزارت خارجه آمریکا او صراحتا اذعان کرده است، بازدید از ابعاد نظامی احتمالی (PMD) لازم نیست بخشی از توافقنامه باشد و این یک تغییر موضع در جریان یک نشست مطبوعاتی رسمی در حضور خبرنگاران محسوب می‌شود.

مذاکرات در شرایط 50 -50

از سوی دیگر، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه شرایط مذاکرات درحال حاضر پنجاه،پنجاه است، گفت: «مجلس شورای اسلامی از وقوع یک توافق خوب حمایت می‌کند.» علاء‌الدین بروجردی که شنبه شب در برنامه نگاه یک سیما شرکت کرده بود، افزود: «بسیاری علاقه‌مند به اعمال فشار بیشتر به جمهوری اسلامی ایران هستند، اما روند مذاکرات حاکی از جدی بودن طرفین برای رسیدن به توافق خوب است.»

بروجردی با بیان اینکه باید به تیم مذاکره‌کننده خسته نباشید گفت، افزود: «انرژی هسته‌ای یک موضوع فرادولتی است که به عزم ملی تبدیل شده است.» او درباره نظارت مجلس شورای اسلامی برمذاکرات نیز گفت: «رئیس مجلس شورای اسلامی به‌عنوان عضو عالی شورای امنیت ملی در جریان ریز تحولات قرار دارد، البته تحولات آنقدر سریع به وقوع می‌پیوندد که در این زمینه انتقال مطالب محدود است.»

نماینده مردم بروجرد در ادامه درخصوص موضوع نظارت‌ها نیز گفت: «آنها از قبل نظارت‌ها خواهان زیاده‌خواهی و خواستار نظارت فراتر از ساختار آژانس هستند، اما ما نظارت‌ها را در چارچوب پادمان پذیرفته‌ایم.» او تاکید کرد: «ما معتقدیم نظارت‌های فراقانونی نباید اتفاق بیفتد و مراکز نظامی و دانشمندان هسته‌ای ما نباید مورد بازدید قرار گیرند، زیرا شناسایی دانشمندان هسته‌ای ما سلامتی آنها را به خطر می‌اندازد.» رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی بیان کرد: «البته تحقیق و توسعه مسائل هسته‌ای باید جزو حقوق مسلم ما باشد و فرضا اگر 10 سال محدودیت را قبول می‌کنیم، این موضوع نباید جلوی توسعه دانشمندان را بگیرد.» او تاکید کرد: «در پایان مصوبه مجلس تاکید شده است که یک تیم 7 نفره بر مذاکرات نظارت کنند.»

بروجردی در پاسخ به این سوال که علت اصرار آمریکایی‌ها به بازدید یا بازرسی از مراکز نظامی ایران چیست و مجلس در این ارتباط چه پاسخی می‌دهد، گفت: «یکی از دلایل اصرار آمریکا بر بازدید از مراکز نظامی کشورمان کشف رمز و راز موفقیت‌های جمهوری اسلامی ایران به ویژه در حوزه دفاعی است و اینکه چگونه ایران طی سال‌ها تبدیل به یک قدرت برتر موشک‌سازی در دنیا شده است.»

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه تحریم‌ها باید به‌صورت یکپارچه برداشته شود، گفت: «ما به تعهدات خود عمل خواهیم کرد و باید ببینیم طرف مقابل هم این گونه خواهد بود.»

علاءالدین بروجردی در پایان درخصوص اثرگذاری تحریم‌ها بر کشور نیز گفت: «اینکه بگوییم تحریم هیچ مشکلی را ایجاد نکرده واقع‌بینانه نیست، زیرا اتحادیه اروپا، شورای امنیت و آمریکا تحریم‌هایی را علیه کشورمان اعمال کرده بودند.» بروجردی با اشاره به اینکه در طی مدت طولانی که اتحادیه اروپا، آمریکا و شورای امنیت ما را تحریم کرده است، دچار مشکلات اساسی نشده‌ایم، ادامه داد: «نظام جمهوری اسلامی ایران هوشمندانه تحریم را مدیریت کرده است.» او با تاکید بر اینکه در زیر سایه تحریم بسیاری از نیازهای کشور را تهیه کرده‌ایم، تاکید کرد: «از خلاقیت ایرانی در این رابطه استفاده کرده‌ایم. به‌طوری که می‌توانیم کتاب قطوری را در رابطه با دستاوردهایی که تحریم به ما داده، بنویسیم.»

توافق سیاسی هسته‌ای قطعی شده است

همزمان با این تحولات، یک روزنامه عرب زبان وابسته به جریان مستقبل لبنان نوشت که توافق سیاسی هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5 قطعی شده و مذاکرات فنی ادامه خواهد داشت.

به گزارش «خبرگزاری تسنیم»، روزنامه المستقبل لبنان وابسته به جریان المستقبل به نقل از برخی منابع دیپلماتیک آگاه نوشت که قدرت‌های بزرگ تا آخرین لحظه امضای توافقنامه هسته‌ای با ایران، مصلحت را در این می‌دانند که هیچ چیزی درباره قطعی بودن امضای این توافقنامه اعلام نکنند. بر اساس این گزارش، در حال حاضر بنا به گفته این منابع امضای توافقنامه قطعی است و این توافقنامه نیز عبارت از یک توافق سیاسی است و درخصوص بخش فنی نیز مذاکرات تا آخرین لحظه ادامه خواهد داشت و ممکن است این مذاکرات بین 10 تا 15 روز تمدید شود.

مذاکرات وین به روز پنجم کشید

گفت‌وگوهای هسته‌ای وین که انتظار می‌رفت سه روزه پایان یابد به روز پنجم کشید. صبح پنجمین روز کارشناسان و معاونان وزیر امور خارجه در نشست‌هایی جداگانه تکمیل متن توافق جامع را پی گرفتند. نشست معاونان را سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی، معاونان وزیر امور خارجه با هلگا اشمید معاون هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ساعت 9 و 30 به وقت محلی - 12 به وقت تهران - آغاز کردند و نیم ساعت قبل از آن، نشست کارشناسان به ریاست حمید بعیدی‌نژاد و استفان کلمنت شروع به کار کرد. عراقچی و روانچی از روز چهارشنبه برای شرکت در هفتمین دور از مذاکرات برای نگارش متن توافق وارد وین اتریش شدند. روز جمعه، نشستی عمومی با حضور معاونان وزیران خارجه ایران و 1+5 برای بررسی روند تکمیل متن توافق در وین برگزار شد و به گفته بعیدی‌نژاد، حاضران در نشست خواستار تسریع در روند پیشرفت مذاکرات شدند.

سرعت امتیازدهی به ایران

در بحبوحه نگارش برجام، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی در تازه‌ترین اظهارات خود مدعی شد با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل مذاکرات هسته‌ای، گروه 1+5 امتیازدهی به ایران را تسریع کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس، بنیامین نتانیاهو روز یکشنبه مدعی شد که 6 کشور مذاکره‌کننده با ایران در حال دادن امتیاز به ایران هستند. نتانیاهو که در نشست هفتگی کابینه اسرائیل صحبت می‌کرد، گفت: «طبق گزارش‌هایی که داریم، 6 قدرت جهانی، در حال تسریع امتیازدهی به ایران در آستانه ضرب‌الاجل هستند.» او پیش از این هم بارها کشورهای غربی را به امتیازدهی بیش از حد به ایران و کوتاه آمدن از مواضع‌شان متهم کرده بود.