در نامه دبیرکل کانون به رئیس سازمان بورس مطرح شد:
تبعات ۷ گانه صندوق سپاس از نگاه کارگزاران/ درخواست از رئیس برای جلوگیری 

دبیر کل کانون کارگزاران ضمن بر شمردن مزایای صندوق ۱۰۰ میلیارد تومانی سپاس، تبعات ۷ گانه این اقدام را به رئیس سازمان بورس اعلام کرد و خواهان جلوگیری از اجرای آن شد. 

 به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، در پی برنامه شرکت بورس مبنی بر پذیره نویسی صندوق 100 میلیارد تومانی به نام "اوراق پاداش سهامداری" ( سپاس) که از فردا شنبه 16 اسفند آغاز می شود، کارشناسان و کارگزاران به این اقدام واکنش مثبت و منفی نشان دادند.

 براساس این گزارش، این اوراق جدید و قابل معامله ، هر چند دارای مزایایی بوده و می تواند بخشی از نقدینگی سرگردان و سپرده های بانکی را جذب کند که مدیران و متولیان 130 صندوق فعال بازار سرمایه به دلیل تضمین سود 30 درصدی سود برای 13 ماه ( تا فرورین 95 ) به این برنامه اعتراض کرده و اعلام کرده اند صندوق سپاس موجب غیر رقابتی شدن و خروج سرمایه ها از این صندوق ها خواهد شد.

 حال جدیدترین تحولات این اقدام بورس با نامه دبیر کل کانون کارگزاران بورس به رئیس سازمان بورس و اعلام تبعات 7 گانه راه اندازی صندوق همراه شده است.

 برپایه این گزارش ، روح اله میرصانعی ضمن اعلام برخی مزایای اوراق جدید، 7 ایراد را برای این صندوق معرفی کرده و از محمد فطانت خواسته است تا دستور دهد از اجرای این طرح و راه اندازی چنین صندوقی جلوگیری شود و با تشکیل جلسات کارشناسی با فعالان بازار و کانون ها اثرات و تبعات تصمیمات این چنینی مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.

 این 7 نکته شامل افزایش نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران، تایید و تثبیت نرخ های فعلی سود بانکی، دور شدن از اهداف اولیه صندوق توسعه بازار، عدم انتقال منابع از بازار پول و سایر بازارها به بازار سرمایه،تاثیر مخرب بر فضای رقابتی فعالیت سایر صندوق های سرمایه گذاری، سبدها و اوراق با درآمد ثابت، عدم مشورت با فعالان بازار و عدم انجام تحلیل منفعت هزینه و به شرح ذیل است. 

تبعات 7 گانه صندوق سپاس از نگاه کانون کارگزاران

 طرح پذیره نویسی واحدهای صندوق سرمایهگذاری پاداش سهامداری توسعه یکم (صندوق سپاس)،مباحث بسیاری در بین فعالان بازار سرمایه در خصوص مزایا و معایب این صندوق مطرح است. صندوق توسعه بازار با اعطای یک اختیار فروش تبعی به خریداران واحدهای سرمایه گذاری صندوق سپاس، خرید واحدهای صندوق را به قیمت 13 هزار ریال در انتهای دوره 13 ماهه تضمین می کند، چنانچه نرخ واحدها در روز پذیره نویسی 10 هزار ریال کشف گردد، نرخ بازدهی معادل 30 درصد در 13 ماه است و درصورت سودآوری بالاتر صندوق تا پایان دوره، سرمایه گذار در سود مازاد نیز شریک خواهد بود.

 افتتاح این صندوق طبق اظهارات طراحان آن مزایایی برای بازار سرمایه چون ایجاد پاداش برای سرمایه گذاران بلندمدت، تزریق نقدینگی در بازار سرمایه، ایجاد فضای رقابتی برابر در بازارهای پول و سرمایه و اثبات جذابیت سرمایه گذاری در بازار سرمایه خواهد داشت. با این وجود، راه اندازی صندوق فوق تبعاتی برای بازار سرمایه به همراه دارد .

1- افزایش نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران

 شرایط تحمیلی یکسال گذشته در بازار سرمایه موجب افزایش کمسابقه نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران و کاهش ضریب p/e بازار گردیده که یکی از عوامل موثر بر این اتفاق نرخ سود بانکی و به عبارت دیگر نرخ بازده بدون ریسک است. در حال حاضر نرخ بازده بدون ریسک در محاسبات سرمایه گذاران حدود 24 درصد درنظر گرفته می شود و البته بانکهایی را میتوان یافت که نسبت به پرداخت نرخ هایی بالاتر اقدام می نمایند.

 با راه اندازی این صندوق با نرخ بازده حداقل 30 درصد 13 ماهه (تقریباً 28 درصدی سالانه)، در محاسبات نرخ بازده مورد انتظار بر اساس نرخ بدون ریسک 28 درصدی اعمال خواهد شد و این مورد فارغ از ارزندگی بسیاری از سهام شرکتها در مقطع فعلی، موجب افزایش نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران و کاهش ارزش ذاتی سهام و متوسط ضریب p/e بازار خواهد شد.

2-تایید و تثبیت نرخ های فعلی سود بانکی

 کارشناسان و دست اندرکاران بازار سرمایه طی یکسال اخیر همواره در مذاکرات خود درصدد کاهش نرخ سود بانکی بوده و از این مورد به عنوان یکی از موانع اصلی جذب نقدینگی به سمت بازار سرمایه یاد نمودهاند. یکی از مطالبات مهم فعالان بازار سرمایه در کنار سایر فعالین اقتصادی از وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی در رسانه ها و همایش ها )از جمله همایش اخیر هم اندیشی فعالان بازار سرمایه با مسئولان ارشد اقتصادی( کاهش نرخ سود بانکی بوده است و در این زمینه استدلال هایی محکم و علمی نیز ارائه شده است.

 با افتتاح این صندوق، عملاً مخالفت بازار سرمایه با نرخهای بالای سود بانکی کمرنگ می شود و بازار سرمایه که تا دیروز خواهان کاهش سود بانکی بوده، خود به عامل افزایش این نرخ مبدل خواهد شد.

3-دور شدن از اهداف اولیه صندوق توسعه بازار

 صندوق توسعه بازار سرمایه به عنوان ابزاری احتیاطی برای روزهای بحرانی و هیجانی بازار راه اندازی شد. این صندوق با  انجام معاملات خرید و فروش در شرایط هیجانی بازار میتواند به منطقی شدن جو روانی بازار و کاهش هیجانات کمک نماید. منابع این صندوق توسط بانک ها، بیمه ها و شرکت های سرمایه گذاری تامین گردید. در حقیقت بازار سرمایه باید امانت دار وجوهی باشد که از سوی این نهادها گردآمده و آن را در راستای هدف اصلی این صندوق که کاهش هیجانات، ایجاد تعادل در بازار سرمایه و حفظ نقدشوندگی بازار میباشد، مصرف نماید.

 بازار سرمایه فقط یکسال گذشته و امروز به کمک و نقدینگی این نهادها نیاز ندارد، بلکه همیشه امکان بوجودآمدن بحران در بازار وجود دارد و نیاز این بازار به کمک این نهادها و نقدینگی آنها همیشه ممکن است بوجود آید. بنابراین جلب اعتماد آنها، نحوه مصرف وجوه صندوق در راستای هدف اصلی و عدم صرف وجوه صندوق در امور پرریسک ضروری است. چنانچه کل 100 میلیاد تومان پذیره نویسی شود، صندوق توسعه تعهد نموده که پس از 13 ماه معادل 1300 میلیارد ریال واحدهای صندوق را از سرمایه گذاران خرید نماید.

 این تعهد ریسک بالایی به همراه دارد. به عنوان مثال اگر بازار منفی باشد و ارزش صندوق به 200 میلیارد ریال کاهش یابد، صندوق توسعه لازم است 000 میلیارد ریال هزینه بپردازد، بنابراین ریسک فراوانی به صندوق توسعه تحمیل خواهد شد که این امر با اهداف اولیه صندوق توسعه و نقشی که برای این صندوق در بازار سرمایه تعیین گردیده، مغایرت دارد.

4-عدم انتقال منابع از بازار پول و سایر بازارها به بازار سرمایه

 به نظر میرسد ارائه چنین طرحی و راه اندازی چنین صندوقی در تأمین و جذب منابع از بازار پول و سایر بازارها ناتوان باشد. چرا که صاحبان سپرده های بلند مدت با نرخ سود بالا اقدام به بستن سپرده های خود و ورود آن وجوه به این صندوق به دلیل وجود جریمه هایی در قالب کاهش نرخ سود، نخواهند نمود. بیشتر این احتمال وجود دارد که فعالین بازار سرمایه با فروش تمام یا بخشی از پرتفوی سهام خود یا ابطال واحدهای سرمایه گذاری سایر صندوق ها، اقدام به سرمایه گذاری در این صندوق نمایند.

 بنابراین دراین حالت عرضه در بازار نیز افزایش می یابد و دربهترین حالت وجوه تامین شده توسط این صندوق که قرار است به بازار وارد شود، پوشش دهنده  عرضه های ایجاد شده در بازار خواهد بود.

5- تاثیر مخرب بر فضای رقابتی فعالیت سایر صندوق های سرمایه گذاری، سبدها و اوراق با درآمد ثابت

 ظرف 7 سال گذشته، مسئولین و فعالان بازار سرمایه تلاش بسیاری را در جهت گسترش و توسعه صندوق های سرمایه گذاری و نیز جذب پس اندازهای جامعه از مجرای سبد سرمایه گذاری، نموده اند. در پایان سال 1387 که صندوق ها به عنوان ابزاری نوین به بازار سرمایه معرفی شده بودند، ارزش خالص دارایی های صندوق های سرمایه گذاری با جذب تنها 694 سرمایهگذار حقیقی و 55 سرمایهگ ذار حقوقی اندکی بیشتر از 52 میلیارد تومان بوده و تنها 36 درصد از این سرمایه گذاری متعلق به سرمایه گذاران حقیقی بوده است.

 طی سال های اخیر و با تلاش مستمر تمام فعالان بازار، صندوق ها و سبدهای سرمایه گذاری به جایگاهی ویژه در بازار سرمایه دست یافتند. به طوریکه در پایان سال 1392 ، ارزش صندوق های سرمایه گذاری به 40 هزار میلیارد ریال رسید و تعداد 108،817 نفر از سرمایه گذاران حقیقی نزدیک به 10 درصد از کل واحدهای سرمایه گذاری را در اختیار داشتند. این امر دستآوردی قابل تقدیر برای بازار سرمایه بوده که می باید بر استمرار این روند تاکید داشت و از آن حمایت نمود.
 باید توجه داشت که با راه اندازی صندوق سپاس و انجام تضمین حداقل بازده در حدود 30 درصد بر روی واحدهای آن از محل وجوه رایگان و بی بهره صندوق تضمین، رقابت بین صندوق ها و سبدها منصفانه نخواهد بود. صندوق ها و سبدهای بخش خصوصی هیچ توجیهی برای تضمین سودآوری بر روی دارایی های ریسکی و نوسان پذیر مثل سرمایه گذاری در سهام نمی بینند.

 همانطور که در جهان نیز چنین تجربه ای وجود ندارد، ولی رقیبی کنار خود می بینند که با استفاده نادرست از وجوه صندوق توسعه و تضمین سودآوری بر روی دارایی های نوسان پذیر و ریسکی، بسیار جلوتر از آنان است. بدیهی است که بسیاری از سرمایه گذاران در این بازار اقدام به ابطال واحدهای خود در سایر صندوق های سرمایه گذاری و یا فسخ قرارداد سبدگردانی می نمایند تا وجوه حاصله را در این صندوق، سرمایه گذاری کنند.
 تاسیس این صندوق ها و توسعه آن ها از محل وجوه صندوق توسعه (وجوهی که برای شرایط بحرانی و هیجانی بازار باید به کار آید و نباید به آن ریسک های فراوان اختیار معامله را تحمیل نمود)، در میان مدت آسیب جدی را برای صندوق ها و سبدگردان ها به بار آورده و گامی رو به عقب در توسعه این نهادها خواهد بود و به نوعی بسیاری از زحمات ارکان بازار را برای توسعه این نهادها بی اثر خواهد ساخت.

 به خصوص در مقطع کنونی که بازار سرمایه از بی اعتمادی نسبی سرمایه گذاران رنج میبرد، با راه اندازی این صندوق، کارگزاران، سبدگردانان و مدیران صندوق های سرمایه گذاری که در صف مقدم ارتباط با سرمایه گذاران هستند، در جذب مشتری و جلب اعتماد آنها به بازار سرمایه، بی انگیزه می شوند.
 از طرف دیگر درحال حاضر اوراق مختلفی با درآمد ثابت در بازار سرمایه منتشر شده که همگی آنها دارای نرخ سود تضمین شده پایینی می باشند و با مطرح شدن این صندوق به عنوان یک گزینه سرمایه گذاری، ممکن است بسیاری از افراد به فروش سایر اوراق با درآمد ثابت با هدف خرید واحدهای این صندوق ترغیب شوند و این امر بحرانی را برای ضامن سایر اوراق با درآمد ثابت پدید خواهد آورد.

6-عدم مشورت با فعالان بازار

 معمولاً در راه اندازی ابزاری نوین از تجربیات بین المللی استفاده می شود. مطالعه تطبیقی کانون کارگزاران در خصوص این صندوق در این زمان اندک حاکی از عدم وجود نمونه ای بین المللی از این ابزار مالی است. ضمن آنکه راه اندازی این صندوق به صورت دفعتی و بدون مشورت با فعالان بازار بالاخص کانون ها بوده است. تصمیمات یکباره و بدون هم فکری اهالی بازار می تواند تبعات منفی را به بازار سرمایه مخصوصاً در شرایط فعلی تحمیل نماید. پیشنهاد می شود اتخاذ چنین تصمیماتی بالاخص در شرایط حساس کنونی با مشورت کانونهای فعال در بازار سرمایه و با صرف زمان لازم، مورد بررسی و
 کارشناسی قرار گیرد.

7-عدم انجام تحلیل منفعت هزینه

 این صندوق در حالت ایده آل 100 میلیارد تومان جذب نقدینگی خواهد داشت (که احتمالا قریب به اتفاق منابع آن از طریق فروش سهام یا ابطال واحدهای سرمایه گذاری و موارد مشابه خواهد بود)، با در نظر گرفتن تبعات منفی مذکور، چنانچه تحلیل منفعت - هزینه صورت پذیرد به نظر میرسد که ایجاد آثار منفی فوق به هیچ وجه قابل مقایسه با اثرات مثبت جذب نقدینگی به میزان 100 میلیارد تومان نیست. امروزه این مقدار وجه نقد اثر قابل توجهی بر بازار سرمایه با توجه به ارزش معاملات روزانه بازار ندارد.

 با توجه به موارد فوق پیشنهاد می شود دستور فرمائید از اجرای این طرح و راه اندازی چنین صندوقی جلوگیری شود و با تشکیل جلسات کارشناسی با فعالان بازار و کانون ها اثرات و تبعات تصمیمات این چنینی مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.