بررسی رفتار معامله‌گران بازار >>>  استراتژی هسته‌ای بازیگران خرد در بورس تهران  / 22 فروردین 94
 
 
شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال 94 همراه با رکورد‌شکنی‌های مداوم، جهش 13 درصدی را تجربه کرده است. با افزایش امیدواری‌ها به وقوع توافق در مذاکرات هسته‌ای، رشد شاخص را از روزهای پایانی سال پیش شاهد بودیم؛ در ادامه انتشار بیانیه لوزان در ساعات پایانی روز 13 فروردین و اوج گرفتن امیدواری‌ها برای حصول توافق هسته‌ای بین کشورمان و اعضای 1+5 و لغو تحریم‌های بین‌المللی، باعث جلب توجه سرمایه گذاران به بورس تهران شد. در این شرایط، با بررسی رفتار بازیگران بازار می‌توان روند تغییر رفتار سرمایه‌گذاری آنها را همراه با نوسانات موجود در مذاکرات هسته‌ای مشاهده کرد. از زمان شروع مذاکرات، در حدود یک سال و نیم قبل، با بیم و امیدهای هسته‌ای، تغییر رفتار بازیگران بازار به خصوص حقیقی‌ها تشدید شد.  در این میان، پیش از آغاز هر دور از مذاکرات هجوم سرمایه‌های خرد ولی در عین حال با تعداد نفرات زیاد (حقیقی‌ها) مشاهده می‌شد، اما با پایان یافتن مذاکرات در هر دوره و موکول شدن ادامه آن به نشست‌های بعدی عکس این حالت دیده می‌شد. «دنیای اقتصاد» به بررسی آماری این موضوع در سه ماه گذشته پرداخته است. در بررسی‌های انجام شده مشاهده می‌شود که همگام با رشد امیدواری‌ها در رسیدن به توافق هسته‌ای، خرید از سوی بازیگران خرد بازار با رشد همراه شده است و در نقطه مقابل، کاهش امیدواری‌ها برای وقوع توافق هسته‌ای بر شدت فروش از سوی سرمایه گذاران حقیقی افزوده است.

 نوسانات «هسته‌ای» در معاملات حقیقی‌ها
با آغاز هر دور از مذاکرات هسته‌ای در سال گذشته افزایش مشارکت حقیقی‌ها در معاملات سهام مشاهده می‌شد. در این میان اما، با پایان یافتن هر دور از مذاکرات و موکول شدن ادامه آن به جلسات بعدی از شدت هیجانات فعالان بازار سرمایه کم شده و در برخی مواقع هیجانات فروش جای خرید را می‌گرفت. در این میان، می‌توان به پایان مقطعی مذاکرات در آذر ماه اشاره کرد (در این دور، مذاکرات به مدت 7 ماه و 7 روز تمدید شد) که با افزایش مقدار هیجانات فروش به خصوص از سوی بازیگران خرد بازار سرمایه و در ادامه با اثر دیگر عوامل منفی رکود فرسایشی 4 ماه بازار سرمایه را رقم زد. در این شرایط، باید به این نکته توجه کرد که اگرچه از لحاظ مقدار سرمایه معامله‌گران حقیقی با حقوقی‌ها قابل مقایسه نیستند، اما تعداد زیاد این معامله‌گران باعث افزایش مقدار سرمایه مجموع آنها می‌شود که می‌توانند روند کلی بورس را تغییر دهند. مقدار مشارکت در خرید و فروش معامله‌گران حقیقی و حقوقی بورس تهران را می‌توان با استفاده از داده‌های انتشار یافته تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی ارزیابی کرد.
زمانی که تغییر مالکیت حقوقی عددی مثبت است، افزایش مشارکت بازیگران خرد بازار را در خرید سهام نشان می‌دهد، از سوی دیگر منفی شدن این مقدار، نمایانگر تمایل عمده حقیقی‌ها به فروش است. با بررسی نمودار تغییر مالکیت مشاهده می‌شود، زمانی که به مذاکرات هسته‌ای که در آن احتمال انتشار خبرهایی از پیشرفت قابل ملاحظه وجود دارد نزدیک می‌شویم، نمودار تغییر مالکیت مقادیر مثبت را نشان می‌دهد (حاکی  از جابه‌جایی‌ سهم از کدهای بورسی حقوقی به حقیقی است). در این میان اما، با موکول شدن ادامه مذاکرات به نشست‌های بعدی، دوباره از مقدار خرید بازیگران خرد کم و بر شدت فروش افزوده شده است. در اینجا می‌توان به مذاکرات وزیر امور خارجه کشورمان و آمریکا، 24 دی در ژنو، 17 بهمن ماه در مونیخ، 3 اسفند در ژنو (حضور وزیر انرژی آمریکا ارنست مونیر و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران برای اولین بار در مذاکرات) و همچنین ادامه مذاکرات از اواسط اسفند اشاره کرد.  در ادامه نیز مذاکرات لوزان سوئیس رقم خورد؛ روند حرکتی نمودار در دو روز پیش از انتشار بیانیه نیز قابل توجه است. بر این اساس، با افزایش مقدار فروش از سوی حقیقی‌ها می‌توان این نتیجه را گرفت که در این روزها به‌رغم اخبار منتشرشده حاکی از پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای اما بیم تمدید مذاکرات و شروع موج فرسایشی دیگر در بورس تهران؛ مانند آنچه پیش از این رخ داده بود وجود داشت. به دلیل اینکه در محاسبه شاخص کل بورس وزن نمادها متناسب با ارزش بازار آنها است، به این ترتیب، با نگاهی اجمالی به بازار سرمایه مشاهده می‌شود که در صعود یا افول این بازار همیشه نمادهایی خودنمایی می‌کنند که برخی اوقات، دیگر نمادها را نیز با خود همراه می‌کنند. از این نمادها با نام لیدرهای بازار یا هر گروه بورسی یاد می‌شود. «دنیای اقتصاد» روند معاملاتی چندین نماد را نیز مورد بررسی قرار داده است که این نمادها از نمادهای بزرگ بازار هستند که همیشه توجه فعالان حقوقی و حقیقی را به خود جلب می‌کنند. این نمادها از گروه‌های مختلف و بزرگ بورسی انتخاب شده‌اند. از دلایل انتخاب این نمادها، بازدهی نسبتا بالاتر آنها نسبت به دیگر شرکت‌های موجود در گروه بورسی مربوطه است. در نماد بانک صادرات که از گروه بانکی انتخاب شده است؛ بعد از تفاهم هسته‌ای لوزان، تغییر مالکیت بیش از 500 میلیون سهم از سهامداران حقوقی به حقیقی مشاهده می‌شود. از دیگر نکاتی که در نماد خودنمایی می‌کند بازدهی بیش از 50 درصدی این نماد از اوایل بهمن است. بر خلاف آنچه انتظار می‌رفت که سهامداران حقوقی با ریسک پذیری بیشتری در قیمت‌های پایین از این نماد حمایت کنند، مشاهده می‌شود که این نماد حتی در کمترین قیمت‌های خود با خرید از سوی حقیقی‌ها مواجه شده است و تغییر مالکیت بالای 20 میلیون سهم از حقوقی به حقیقی در 10 روز ابتدایی بهمن مشاهده می‌شود.  در گروه صنایع شیمیایی نماد «تاپیکو» مورد بررسی قرار گرفته است. این نماد بازدهی 25 درصدی را از اوایل اسفند به سهامداران خود داده است. در این نماد بر خلاف نماد «وبصادر»، خرید حقوقی‌ها را در اوایل اسفندماه شاهد هستیم که نشان از سود این سهامداران از این نماد است (با فرض عدم فروش سهام خریده شده در مدت منتهی به بیانیه لوزان). در این میان، می‌توان به بازدهی 30 درصدی نماد «خودرو» از اوایل بهمن، بازدهی 25 درصدی «فملی» از اواسط اسفند و در نهایت بازدهی 25 درصدی «اخابر» از اوایل بهمن اشاره کرد. /دنیای اقتصاد