🔶🔶دانستنی های پولی و مالی؛ همه چیز درباره پول‌شویی؛ پولشویی چیست و بانک‌ها چه زمانی به پولشویی مشکوک می‌شوند؟

دانستنی های پولی و مالی - پول‌شویی (به انگلیسی: Money Laundering) تبدیل سود حاصل از خلافکاری و فساد به دارایی‌های به ظاهر مشروع است. در فرایند پول‌شویی، پول حاصل از اقدامات غیرقانونی تبدیل به پول یا ثروتی می‌شود که در ظاهر از راه‌های قانونی بدست آمده‌است و به این طریق «پول شسته شده» وارد اقتصاد می‌شود. در بسیاری از سیستم‌های قانونی و مشروع، قواعد پولشویی با روش‌های دیگر تبهکاری مالی و تجارتی تلفیق شده‌است. بیشتر قوانین ضد پولشویی به صورت آشکار با پولشویی تلفیق شده‌اند. برخی از کشورها پولشویی را تحت عنوان مبهم کردن منشأ منابع مالی تعریف می‌کنند. کشورهایی دیگر پولشویی را پولِ حاصل از فعالیتی می‌دانند که ممکن است در نقطه از کشور مشروع باشد اما در نقطه‌ای ای دیگر فساد و نامشروع تلقی شود. نقدهایی بر قوانین ضد پولشویی توسط مفسرانی وارد شده‌است که عقیده دارند این پهنهٔ وسیع فعالیت‌های ضد پولشویی، در خارج یا داخل کشور بیشتر مانند یک عقیده یا نظریه مالی است و جنبهٔ عملی و کاربردی ندارد.

علت پول‌شویی
بطور کلی پول‌شویی به این دلیل انجام می‌شود که منبع واقعی پول نامشخص باقی بماند. فرار مالیاتی هم می‌تواند دلیل دیگری برای آن باشد. پول‌شویی به‌طور عمده یک جرم فرعی برای رد گم کردن درآمد حاصل از جرم اصلی است. جرم پول‌شویی هم تا حد زیادی به جرم اولیه وابسته است. پول‌شویان اغلب کسانی هستند که از قاچاق مواد مخدر، اختلاس، رشوه و سایر راه‌های غیرقانونی کسب درآمد کرده‌اند و به دنبال «تمیز کردن» پول هستند.

مراحل پولشویی
فرایند پولشویی مراحل مختلفی دارد که می‌توان به بعضی از آن‌ها اشاره کرد:
    در قدم اول پول کثیف توسط کارگزاران (یا شخصی که کاریاب نامیده می‌شود) به سیستم‌های مالی و بانکی تزریق می‌شود.
    در مرحلهٔ دوم برای پنهان کردن سرمنشا ذخایر مالی این پول از طریق روش‌هایی پیچیده و اجرای تراکنش‌های مختلف به حساب‌های متعدد دیگر منتقل می‌شود که «لایه بندی» نامیده می‌شود و در نهایت، این پول که با نقل و انتقال‌های فراوان، عادی جلوه داده شده، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
البته بسته به شرایط، ممکن است نیازی به بعضی از مراحل نباشد. برای مثال، درآمدهای غیر نقدی که قبلاً در سیستم مالی وجود داشته‌است نیاز به قرار گرفتن در این فرایند ندارد.
طبق اعلام وزارت خزانه داری آمریکا: پول‌شویی عبارت است از قانونی جلوه دادن درآمدهایی که از راه غیرقانونی بدست آمده‌اند؛ که معمولاً شامل سه مرحله است:جایگذاری_لایه بندی و یکپارچه سازی. در مرحله اول منابع مالی نامشروع به سیستم‌های مالی به صورت پنهانی، مشروع ارائه می‌شوند. سپس این پول توسط چک به حساب‌های متعدد منتقل می‌شود تا سردرگمی ایجاد کند. نهایتاً با تراکنش‌های اضافی این پول با سیستم مالی یکپارچه می‌شود تا وقتی که پول‌های نامشروع پاک جلوه کنند.

روش‌های پول‌شویی
پول‌شویی می‌تواند روش‌های مختلفی را به خود گیرد، اگرچه بسیاری از این روش‌ها می‌توانند به انواع مختلفی تفکیک شوند؛ که شامل روش‌های بانکی، سهام بندی، مبادلات ارزی و صورتحساب‌های دوگانه.

    سهام‌بندی:
یک روش تعیین سطح است که از طریق آن موجودی نقد به ذخایر مالی کوچکتری تبدیل می‌شود که برای از بین بردن سوء ظن بر قواعد پولشویی و همچنین برای امتناع از گزارش‌های مورد نیاز عملکرد ضد پول‌شویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از روش‌های این بخش استفاده از مقادیر جزئی و کوچکتر پول برای خرید اوراق حامل مانند حواله، و نهایتاً ذخیره کردن آن‌ها مجدداً در مقادیر کوچک: در این روش ماهیت پول تغییر کرده و پول کثیف به ذخایر مالی کوچک دیگری نظیر سهام یا طلا تغییر پیدا می‌کند.

    قاچاق فله ایِ پول نقد:
این مقوله شامل انتقال فیزیکی پول نقدِ قاچاق به یک واحد دارای قدرتِ دیگر و واریز آن به یک مؤسسه مالی، مانند یک بانک ساحلی، با پنهان‌کاری‌های بانکی بزرگتر یا قواعد اجراییِ ضد پولشوییِ نه چندان سخت گیرانه. در این روش پول فیزیکی (اسکناس) حاصل از درآمد اولیه که عمدتاً غیرقانونی است به موسسات مالی تزریق می‌شوند.

    معاملات پولی متمرکز:
در این روش، یک معامله گر معمولاً انتظار دارد که نسبت بزرگی از درآمدش را به صورت پول نقد دریافت کند و پول‌های آلوده را به حساب‌هایش واریز کند. همچین کاری اغلب بی‌پرده انجام می‌شود و در انجام این کار درآمد پولیِ ناشی از کسب و کار ضمنی با پول حاصلهٔ غیرقانونی تجمیع می‌شود. در این‌گونه موارد کسب و کار ادعا می‌کند که تمامی پول‌های حاصله به صورت قانونی است. کسب و کارهای خدماتی مناسب‌ترین نوع کسب و کار برای این روش هستند. همان‌طور که این‌گونه خدمات مقدار خیلی کم یا هیچ گونه هزینه‌های متغیری ندارند یا نرخ بالایی بین درآمد و هزینه‌های متغیر دارند، تشخیص درآمد و هزینه‌ها دشوار می‌شود. برای این نوع کسب و کارها می‌توان پارکینگ‌های طبقاتی، کاباره‌ها، کارواش‌ها و کازینوها را مثال زد.

    تجارت مبتنی بر پولشویی:
این روش شامل فاکتورهایی است که ارزش‌هایی بیشتر یا کمتر از واقعیت دارند تا سیر تحول و تغییر پول را پنهان کنند. شرکت‌های پوسته‌ای و معتمدان: این نوع شرکت‌ها مالک واقعی پول را پنهان می‌کنند. معتمدان و شرکت‌های بزرگ وسایل نقلیه، بر اساس صلاحدید دادگاه نیاز ندارند که مالکان مشروع خود را فاش کنند.

تأثیر پول‌شویی بر اقتصاد
پول‌شویی به عنوان یک جرم اقتصادی تأثیر منفی چشم‌گیری بر رشد و توسعه اقتصادی کشورها به جای می‌گذارد. در قطعنامه‌ای که در ژوئن ۱۹۹۸ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد، برآورد شد سالانه دست‌کم ۲ میلیارد دلار پول تطهیر می‌شود. از جمله اثرات منفی پول‌شویی می‌توان موارد زیر را نام برد:
    تخریب بازارهای مالی
    فرار سرمایه به‌صورت غیرقانونی از کشور
    کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانهٔ تولید ناخالص ملی
    ورشکستگی بخش خصوصی
    کاهش بهره‌وری در بخش واقعی اقتصاد
    افزایش ریسک خصوصی‌سازی
    تخریب بخش خارجی اقتصاد
    ایجاد بی‌ثباتی در روند نرخ‌های ارز و بهره
    توزیع نابرابر درآمد

بانک‌ها چه زمانی به پولشویی مشکوک می‌شوند؟
 عملیات و فعالیت‌های پولشویی متضمن نوعی فریب دادن ماموران اجرای قانون است، به این صورت که مرتکبان جرایم مقدماتی (جرمی که موجب به دست آوردن مال نامشروع شده)، پس از کسب درآمدهای نامشروع با انجام اعمال خدعه‌آمیز، به‌دنبال سفیدنمایی و مشروع جلوه دادن اموال هستند. این کارشناس امور بانکی با بیان اینکه معمولا این افراد جرم پولشویی را به واسطه‌ اشخاصی انجام می‌دهند که در ارتکاب جرم اولیه دخالتی نداشته‌اند، یادآور شد: حتی این امکان وجود دارد که این شخص از چگونگی و نوع جرم اولیه باخبر نباشد یا با انجام‌دهنده یا همان مباشر جرم اولیه تبانی کرده باشد.

نفیسی کارشناس بانکی گفت: هنگامیکه پول نامشروع به سیستم مالی و به‌ویژه بانک سپرده می‌شود، ویژگی‌های آن به واسطه‌ میلیون‌ها معامله‌ بانکی که به‌طور روزمره اتفاق می‌افتند نامعلوم خواهد شد. وی با بیان اینکه بانک‌ها معمولا نسبت به انتقال مبالغ زیاد پول که توسط مشتریان ثابت‌شان صورت می‌گیرد مشکوک نمی‌شوند، تصریح کرد: بانک‌ها تحقیق و تفحص در مورد پول‌های مشتریان را جز وظایف خود نمی‌دانند اما در اسناد بین‌المللی و قوانین داخلی برخی کشورها از موسسات مالی خواسته‌اند که از این وظیفه‌ خود تخطی کنند و موارد مشکوک به پولشویی را به مقامات مربوطه گزارش دهند. نفیسی با اشاره به اینکه کنوانسیون‌های مختلفی در راستای شناسایی پول‌های مجرمانه تشکیل شده، خاطرنشان کرد: یکی از قوانین مصوب در این کنوانسیون‌ها این بوده که بانک‌ها موظفند عملیات مشکوک بانکی یا واریزی رقم‌های بزرگ و افتتاح حساب با مبالغ هنگفت مشتری‌ها را بررسی و گزارش دهند. این کارشناس امور بانکی گفت: سیستم‌های بانکی در مواجهه با پولشویی گزارشی به کمیته فرعی استان ارائه می‌دهند که طی آن اعلام می‌شود، این مشتری مشکوک به‌نظر می‌رسد و در ادامه این روند اداره پیشگیری پولشویی بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد. بانک پلیس نیست اما با توجه به اینکه وظیفه بانک اعلام موارد تخلف است، موارد مشکوک را بررسی و به مراجع ذی‌ربط گزارش می‌دهد. وی یادآورشد: پولشویی از نوع جرم ثانویه بوده، یعنی جرم اولیه آن اعم از دزدی یا فروش مواد مخدر به‌وقوع پیوسته است. همه متصدیان و کارمندان موظفند که در صورت مشکوک شدن به هر نوع مبادلات بانکی مشتریان، آن را گزارش داده و کارمندی که گزارشی ارائه ندهد از مصادیق مجرمانه و شریک جرم تلقی می‌شود. نفیسی در مورد فیلتر بانکی در قسمت ارزی برای جلوگیری از واریزی‌های مشکوک به پولشویی تصریح کرد: در قسمت ارزی نیز برای جلوگیری از پولشویی طبق قوانین بانکی مشتری تنها می‌تواند تا سقف ۱۰ هزار دلار افتتاح حساب یا تکمیل موجودی کند. چنانچه مشتری از خارج از کشور آمده و پولی به همراه دارد، باید در فرودگاه اظهارنامه دریافت کرده و آن را در هنگام افتتاح حساب و تکمیل موجودی به بانک ارائه کند.
وی با اشاره به اینکه در حقوق ایران، طبق ماده‌ ۲ قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۸۶، پولشویی بعنوان جرم شناخته شده، در مورد مجازات پولشویی گفت: یکی از مجازات‌هایی که برای جرم پولشویی بر آن تاکید کرده‌اند، مصادره‌ اموال و عواید حاصل از جرم است.//گردآوری: بورس نگار؛ منابع: دنیای اقتصاد/ویکی پدیا